Sz.P. Mateusz Morawiecki
Premier
Szanowny Panie Premierze,
Polski Związek Producentów Roślin Zbożowych działając w imieniu i na rzecz szeroko rozumianego sektora rolno – spożywczego pragnie wyrazić swoje głębokie zaniepokojenie przebiegiem i rozstrzygnięciem przetargu na Terminal Zbożowy w Gdyni.
Handel zbożem na świecie, w Europie i w Polsce charakteryzuje się dużą koncentracją, powszechnie znane są potężne firmy w handlu zbożem, od dawna określone mianem ABCD. [1] ADM, Bunge, Cargill, Dreyfus i Glencore działają w Polsce, gdzie mają swoje elewatory i struktury zajmujące się skupem, sprzedażą i przerobem zbóż, kukurydzy, rzepaku, cukru. Niektóre, oprócz obrotu zbożem prowadzą także inne działalności, np. produkcja skrobi, produkcja oleju rzepakowego i słonecznikowego, czy pasz, produkcją (blendingiem) i sprzedażą nawozów.
Zdaniem wielu obserwatorów rynku, jak również zdaniem PZPRZ, firmy te nieustannie dążą do hermetyzacji rynku poprzez przejmowanie kontroli nad łańcuchem logistycznym (elewatory, magazyny, terminale) bez których handel niezależny jest niemożliwy.
W naszej ocenie interes Państwa, sektora rolnego, ale i finalnie państwa polskiego – dalsza koncentracja aktywów logistycznych tj. Terminala Zbożowego będzie niekorzystana dla wolnego rynku. Dlatego oddanie go w wieloletnią dzierżawę podmiotowi z Grupy Viterra[2] jest długofalowo bardzo niekorzystne pod względem zdrowej konkurencji na krajowym rynku zbożowym.
Zwracamy uwagę, że PiS wielokrotnie podkreślało, że polskie sprawy powinny znajdować się w polskich rękach. Niestety wyniki rzeczonego przetargu wskazują na zupełnie inne priorytety.
Sugerujemy weryfikację przez UOKIK całego zdarzenia i wprowadzenie punktów za aspekty niezależności i pro-rynkowego charakteru innych podmiotów.
Warto podkreślić, że obecnie procedowana jest fuzja Bunge i Viterra, w wyniku czego powstanie jedna z największych firm agrobiznesu na świecie, zbliżając się pod względem wielkości i zakresu do wiodących gigantów agrobiznesu Cargill i ADM. Zamknięcie transakcji ma nastąpić w 2024 r., a połączona firma będzie działać jako Bunge. Siedziba firmy będzie znajdować się w St. Louis w stanie Missouri w Stanach Zjednoczonych, natomiast obecna siedziba firmy Viterra w Rotterdamie w Holandii będzie ważną lokalizacją handlową w przyszłości połączonej firmy.
Dlatego też w pełni popieramy pismo Warmińsko-Mazurskiej Izby Rolniczej z dnia 30 listopada 2023 przesłane na Zarząd Portu Gdynia wraz z kopią do władz kraju, która również zwraca uwagę na wyżej opisaną sytuację.
Panie Premierze, waga przedmiotowego przetargu jest ogromna, bo sposób prowadzenia biznesu przez podmiot, który wygra go będzie rzutował nie tylko na funkcjonowania terminala zbożowego w Porcie Gdynia, a także na cały polski rynek zbożowy i w ogóle na polskie przedsiębiorstwa rolnicze. Jest to kluczowy przetarg na infrastrukturę w Polsce. 30-letni monopol z pewnością nie będzie sprzyjał zdrowej konkurencji na rynku zbożowym, nie będzie sprzyjał rozwojowi polskich gospodarstw rolnych, a przypomnijmy – skala produkcji zbożowej, która warta jest wedle niektórych szacunków ponad 40 miliardów złotych, to powód do dumy narodowej i okoliczność warta szczególnej ochrony.
Nie doprowadzajmy do sytuacji, gdy międzynarodowym koncernom daje się wolną rękę do realizacji głównie własnych interesów, niejako uwłaszczając ich na polskim majątku narodowym. Niestety PZPRZ nie wierzy w to, że w tej nowej sytuacji, lokalne polskie firmy handlowe, w tym polscy rolnicy, staną się równoprawnymi partnerami.
Dlatego Polski Związek Producentów Roślin Zbożowych wnosi o zainteresowanie się opisaną sytuacją i interwencję. W tej tak ważnej sprawie dla polskich rolników prosimy też o włączenie przedstawicieli organizacji rolniczych w proces wyboru dzierżawcy Terminalu Zbożowego w Gdyni.
Z poważaniem
Przemysław Bochat
Prezes Zarządu PZPRZ
FOT. PIXABAY
[1] Światowy rynek obrotu zbożem jest zdominowany przez 4 spółki, znane jako „ABCD traders”, o zasięgu globalnym. Według OXFAM, wspólnie kontrolują około 90% obrotu zbożami na świecie (Cereal Secrets: The world’s largest commodity traders and global trends in agriculture, OXFAM, sierpień 2012) – link: ABCD traders i inni (igrit.pl)
[2] Działalność prowadzi w połączeniu z naszymi spółkami stowarzyszonymi w Polsce i w Niemczech: Glenport Sp. z o.o., PUP Elewator Ewa Sp. z o.o., Zakłady Tłuszczowe w Bodaczowie Sp. o.o., Lubmin Oils GmbH i Viterra Magdeburg GmbH. Viterra, która od 2012 roku jest własnością szwajcarskiego giganta handlu towarami Glencore PLC, zarządza siecią aktywów do przechowywania, przetwarzania i transportu produktów rolnych w 37 krajach. Bunge jest światowym liderem w przetwórstwie soi i wiodącym dostawcą specjalistycznych olejów i tłuszczów roślinnych, obsługującym około 300 zakładów w ponad 40 krajach.