Decyzją z 8 września br. (wydaną na wniosek złożony przez PZPRZ) resort rolnictwa zezwolił na „wprowadzanie do obrotu, z przeznaczeniem do stosowania w uprawie jęczmienia ozimego w celu zwalczania mszyc w okresie od dnia 15 września 2025 r. do dnia 30 listopada 2025 r. środka ochrony roślin środka ochrony roślin Karate Zeon 050 CS produkcji Syngenta Crop Protection AG-Konfederacja Szwajcarska, zawierającego substancję czynną lambdacyhalotryna – produkcji Syngenta Crop Protection AG –Konfederacja Szwajcarska”.
Środek może być stosowany w uprawie jęczmienia ozimego w celu zwalczania mszyc na terenie całego kraju. Szacuje się, że całkowity areał uprawy jęczmienia ozimego, na którym przewidywane jest w tym roku zastosowanie Karate Zeon 050 CS to powierzchnia ok. 350 000 ha.
Wynikające z wydanego pozwolenia szczegółowe warunki i zakres stosowania środka ochrony roślin Karate Zeon 050 CS dla jęczmienia ozimego to:
- maksymalna dawka dla jednorazowego zastosowania: 0,1 l/ha
- zalecana dawka dla jednorazowego zastosowania: 0,075 – 0,1 l/ha
- termin stosowania: jesień od fazy szpilkowania do końca krzewienia (BBCH 10-29)
- maksymalna liczba zabiegów w sezonie wegetacyjnym: 2
- odstęp między zabiegami: co najmniej 10 -14 dni
- zalecana ilość wody: 300 – 400 l/ha
- zalecane opryskiwanie: średniokropliste
Presja mszyc jest bardzo duża
W uzasadnieniu do wniosku PZPRZ wskazał na wzrastającą presję mszyc spowodowaną przebiegiem pogody. Zmiany klimatyczne obserwowane w ostatnich latach, powodują powstanie form permanentnie dzieworodnych mszyc, groźnych wektorów wirusa zasiedlających oziminy. Masowe pojawy tego szkodnika obserwowano w ostatnich latach, a prognozy z monitoringu przeprowadzonego wiosną wskazują, że również jesienią mszyce pojawią się w dużym nasileniu. Szkodliwość mszyc polega na bezpośrednim uszkodzeniu roślin oraz na przenoszeniu wektorów chorób wirusowych , w tym wirusa żółtej karłowatości jęczmienia (BYDVs) oraz wirusa jęczmienia G (BVG), zidentyfikowanego w 2023 r. Z uwagi na fakt, że oba wirusy są przenoszone przez te same gatunki mszyc, może to sprzyjać występowaniu koinfekcji BYDV/BVG , co może prowadzić do dużych strat w plonach. Długa i ciepła jesień sprzyja rozprzestrzenianiu się zawirusowanych mszyc, które giną dopiero przy temperaturze – 6 st. C.
Zagrożenie zwiększa się przez obecność mszyc na roślinach poplonowych i kukurydzy. Szczególnie niebezpieczny jest okres żniw kukurydzianych, gdy mszyce migrują na młode roślin jęczmienia ozimego. Wczesne infekcje jesienne mogą ograniczyć plon nawet do 60-70%, prowadząc często do konieczności likwidacji plantacji. Rośliny zainfekowane są bardziej podatne na choroby grzybowe i przemarzanie. Dodatkowo nierównomierne dojrzewanie roślin porażonych BYDV wpływa negatywnie na jakość plonu.
Nie ma możliwości ochrony uprawy zawirusowanej. W zwalczaniu mszyc-wektorów wirusów bardzo ważne jest terminowe wykonanie zabiegu odpowiednio dobranym insektycydem. Aktualnie do ochrony jęczmienia ozimego dopuszczone są środki ochrony roślin oparte na dwóch substancjach czynnych.
Związek wskazał, że ochrona niechemiczna jest niewystarczająca, zwłaszcza gdy warunki pogodowe sprzyjają rozwojowi mszyc, co prowadzi do znacznego nasilenia występowania chorób wirusowych. Brak skutecznej jesiennej ochrony powoduje straty w uprawach. Straty związane są z żerowaniem mszyc, które osłabiają rośliny, a uszkodzone miejsca są źródłem infekcji dla bakterii i grzybów. Ponadto, infekcja wirusowa przyczynia się do żółknięcia liści, skarłowacenia roślin oraz nasilenia krzewienia. W przypadku silnego porażenia, które powoduje zmniejszenie masy korzeniowej, żółknięcie rośliny i zmiany pokroju roślin, brak jest możliwości wzrostu porażonych roślin co skutkuje koniecznością zaorania upraw.
IOR potwierdza zasadność derogacji
Również Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu – potwierdził zagrożenie dla jęczmienia ozimego ze strony mszyc w sezonie 2025 r. – czytamy w uzasadnieniu do wydanego pozwolenia.
Wg IOR-PIB z obserwacji prowadzonych w bieżącym sezonie (m.in. w ramach Platformy Sygnalizacji Agrofagów) wynika, że można spodziewać się dużej presji mszyc w okresie jesiennym. Tym bardziej, że wg danych IMiGW–PIB od lat okresy jesienne w Polsce są zdecydowanie cieplejsze w porównaniu ze średnią wieloletnią. Obserwowane od lat ocieplenie klimatu przyczynia się do powstania nieoczekiwanych zmian w rozwoju żywych organizmów. Szczególnie dynamicznie na zmiany klimatyczne reagują mszyce, które należą do najważniejszych szkodników upraw rolniczych. Rozwojowi licznych kolonii tych pluskwiaków sprzyjają ciepłe i umiarkowanie wilgotne lata. W optymalnych warunkach w ciągu kilkunastu dni potrafią zwiększyć nawet kilkudziesięciokrotnie swoją liczebność. Obecnie dużo większe ryzyko związane jest z bezpośrednią szkodliwością mszyc, czyli przenoszeniem przez nie wirusów w okresie wschodów ozimin. Instytut wskazał, że zwalczanie mszyc – wektorów wirusów w zbożach (szczególnie w jęczmieniu ozimym) obecnie jest bardzo trudne. IOR-PIB wskazał na metody niechemiczne oraz biologiczne jednak wymagają one uzupełnienia zabiegiem chemicznym. Biorąc pod uwagę brak zapraw nasiennych oraz tylko dwie substancje zarejestrowane do zwalczania mszyc w uprawie jęczmienia ozimego w sezonie jesiennym potwierdził zasadność wprowadzenia do obrotu środka Karate Zeon 050 CS. Ograniczona liczba substancji czynnych oznacza problem odporności, szczególnie obserwowany w przypadku mszyc z uwagi na tempo rozwoju (kilkanaście pokoleń w ciągu roku).
Biorąc powyższe pod uwagę, po dokonaniu analizy wniosku, stwierdzono wystąpienie sytuacji nadzwyczajnej w ochronie roślin, o której mowa w art. 53 rozporządzenia nr 1107/2009 w związku z zagrożeniem ze strony mszyc dla uprawy jęczmienia ozimego i konieczność zastosowania w sezonie 2025 r. środka ochrony roślin Karate Zeon 050 CS.
Minister Zdrowia stwierdził, że ocena ryzyka dla konsumenta wynikającego z zastosowania przedmiotowego środka w uprawie jęczmienia ozimego wskazuje na brak zagrożenia dla zdrowia konsumenta. Zalecany zakres i sposób stosowania środka nie stwarza nieakceptowalnego ryzyka dla pracownika przy uwzględnieniu ubrania roboczego, jak również nie stwarza nieakceptowalnego ryzyka dla mieszkańców oraz osób postronnych. Zalecenia odnośnie stosowania rękawic ochronnych, ochrony oczu i twarzy oraz odzieży ochronnej zabezpieczającej przed oddziaływaniem środka w trakcie przygotowywania cieczy użytkowej oraz w trakcie wykonywania zabiegu znajdują się w treści etykiety preparatu.
Minister Klimatu i Środowiska pozytywnie zaopiniował przedmiotowy wniosek. Jednocześnie wskazał na zamieszczenie w etykiecie dodatkowych informacji w zakresie stref ochronnych oraz ewentualnego stosowania osłon na opryskiwaczach. W etykiecie środka zamieszczono informację o 5 m strefie ochronnej od zbiorników i cieków wodnych oraz terenów nieużytkowanych rolniczo. Odnosząc się do kwestii ewentualnego stosowania osłon na opryskiwaczach organ uznał, że nie ma potrzeby wprowadzania tego typu zapisów z uwagi na fakt, że aktualnie w rejestracji „stałej” na podstawie oceny środowiskowej dla zbóż ozimych przy 5 metrowej strefie buforowej nie ma konieczności stosowania dodatkowych technik redukujących znos cieczy użytkowej.